Phải khôn ngoan lắm khi bàn tính giáo dục chỗ công cộng. Sự trong sạch của nó cũng hiện lộ ra trong đôi mắt bồ câu và đôi môi đỏ tươi ướt nước miếng dịu dàng của nó. Đời sống nội tâm nầy của họ cũng dồi dào hay là hơn đời sống ngoại thân nói trên.
Bạn tự nhiên cảm thấy có bổn phận tích lũy sinh lực để các sứ mệnh ấy được chu đáo thể hiện. Lý tưởng là mộng nhưng phải đi đến thực tế. Có khi chỉ còn lại cho người nam và người nữ những tội lỗi và kỷ niệm mà càng cao tuổi mỗi người khi nhớ lại càng âu sầu, hối tiếc.
Nhưng 13, 14 tuổi trở đi, họ có lương tâm tế nhị. Hãy tưởng tượng giữa tim mình và tim bạn mình có sự trọng tài của Thượng đế là chúa tình yêu. Nếu bạn trai hơn bạn gái về ý chí bao nhiêu thì cũng thua về trực giác bấy nhiêu.
Sự thánh thiện của lương tâm nên họ đầu hàng cuộc đời. Mà như vậy thì làm sao gia đình hạnh phúc, làm sao ra đời mua chuộc được thành công. Có lá bùa nầy là được tất cả.
Hễ thấy cần nói theo đầu óc của họ thì họ lý sự rồi thôi. Nếu bạn lỡ vướng vào một trong ba hình thức tâm giao tôi bàn trên thì nên hoặc điều chỉnh, hoặc đoạn tuyệt. Họ hồ nghi nhiều kẻ xung quanh chuẩn bị ngạo nghễ họ.
Mà cái gì mạnh thì thu hút, còn cái gì bị thu hút thì yếu. Trong khối bạn trai nói trên có một số ít tâm hồn sống giữa xã hội vừa cảm thấy mình cô độc, vừa tìm lý tưởng như bao nhiêu kẻ khác mà có đầu óc rất độc lập đến có ý tưởng thiên chấp. Nhà giáo dục nên cho họ đọc lại sách giúp trí nầy cách lành mạnh như loại sách của Jules Vernes, Telemaque của Fenelon hay Odyssée của Homère.
Sao lại có lối dạy dỗ khiêu chiến như thế. trực giác phải căn cứ vào kinh nghiệm được soi sáng bởi lý trí. Nó còn làm cho lương tâm cắn rứt thêm tức là tăng cường bầu khí tẻ lạnh trong tâm hồn.
Trong khi ông vua vong bản nầy ngày đ êm nuôi trong tâm hồn cách tha thiết hình ảnh khả ái và kiều diễm của Désirée, thì một vụn trộm nhưng không kém phần nồng nhiệt, nàng yêu mến, đeo đuổi một quả tim mà số tuổi có thể làm thân phụ nàng. Những kẻ ấy có thể môi mép, ngọt như đường nhưng đụng chuyện chết ai nấy chịu. Ơû thời đại ta cần những bàn tay tái tạo tâm hồn, cần những thủ lĩnh già tay ấn.
Đến cái trắp của họ thì thôi y như thiên địa hồi chưa phân sáng phân tối. Nàng đến gần tôi hỏi tôi là ai. Nhưng trong khi họ bắt đầu đi sống xa gia đình như vậy họ tha thiết muốn người bạn trăm năm sống đóng trụ ở gia đình và tạo ở đó một nguồn an ủi cho họ.
Không mấy lần thầy giáo cho điểm mà họ hài lòng. Nhưng đó là do bao nhiêu xu hướng xấu của họ như vụt chạc, nóng tính, háo thắng hơn là do thứ ác tâm được suy nghĩ trước. Một bên xao xuyến về thân phận, càng chạy theo ham muốn vật chất càng thèm khát, càng thấy bất mãn, một bên sống nội tâm trầm tĩnh, yêu mến Thượng đế và nhân loại cách tha thiết và thỏa mãn về kiếp sống vì đã làm những việc thiện.