Tôi đã gặp một bạn trai ăn cơm chiều xong, sau nửa giờ ăn chơi chơi 30 hột vịt lộn. Không mấy lần thầy giáo cho điểm mà họ hài lòng. Nhận xét nầy chí lý.
Họ muốn cảm thông đời sống với những người ngoài gia đình mà tiện nhất là các bạn chơi và bạn lớp của họ. Tôi nhìn nhận lối phân chia ấy sáng suốt. Rút cuộc tổ chức thanh niên phần nhiều tốn giờ, tốn tiền, tốn quần áo để đi hội bàn phiếm, để rước chào, để trững giỡn.
Do mục đích cao cả ấy của chương trình sáng tạo của Thượng đế, nên một ái tình tự bản chất đưa đến nhục tình. Bởi sinh vào nòi hiếu sắc nên giống nam lúc chưa chiếm đoạt một tâm hồn phụ nữ thì yêu kẻ nầy gần thành điên dại song khi bước vào hôn nhân rồi, ái tình của họ bớt cường độ. Đến lúc hoa niên về dào dạt trong tâm hồn, tình cảm họ tăng cường độ.
Họ muốn đảm đương hơn là được đảm đương. Song cuộc sinh hoạt của họ lúc bấy giờ là cuộc sinh hoạt được chi phối bởi bản năng nhiều hơn là tâm hồn. Lợi đây phải hiểu năm bảy đường.
Lòng bạn trai là rơm, thần ái tình đã nhen lửa vào đó: xi nê là dầu xăng, là gió làm cho lòng họ bừng lên. Phản ứng tâm lý đối ngoại của họ khi bị ai đả kích là quần quằn, quạu quọ. Nhưng rồi theo thời gian tuổi khôn lớn lên.
Họ ngơ ngác nghe lòng thiếu thốn một cái gì. Hậu kiếp cũng bị hăm dọa luôn. Mà không biết tại sao ông lại có thái độ trên.
Họ tự nhiên có hồn quảng đại. Người ta nói không vô lý: lửa gầm rơm không trầy thì trụa. Còn của bạn trai? Cứ chung mà nói, bạn trai lúc bé quá thì vô tư đối với vấn đề luân lý.
Trong cái phức tạp ấy có mâu thuẫn có thay đổi bất ngờ. Vì nhiệm vụ giao thiệp rộng với người một chút là đã nghe ngại, đồ đạc trong mình hay trong nhà hơi thừa thải là cảm thấy mình xa xí, không giúp được một lão ăn mày là cho mình bất nhân , v. Loại trừ những uế ảnh làm lem luốc hồn xuân của ta.
Nhưng lắm lúc tỏ ra rất léo lắt: tôi muốn nói họ hay để ý. Không thể hiểu sai tinh thần câu nầy để nói hễ đ àn ông đều phải có đôi bạn. Nhưng về giá trị đàn ông hơn đàn bà vì cái gì đơn giản thì mạnh mẽ, chỉ huy cái phiền đa yếu đuối.
Ozanam viết: Chúng tôi cảm thấy cần có cái gì chiếm hữu chúng tôi và chờ chúng tôi đi. Hình như tinh thần họ bị lỏng lẻo. Thầy mà hiền lương thì họ kêu khiếp nhược.